Giải mã Biến chứng Thần kinh tiểu đường

Biến chứng thần kinh tiểu đường là sự tổn thương các sợi dây thần kinh trong cơ thể do nồng độ đường huyết cao kéo dài và không được kiểm soát tốt. Những sợi thần kinh này hoạt động như một hệ thống dây dẫn phức tạp, truyền tải tín hiệu giữa não bộ và các cơ quan. Khi đường huyết cao, “hệ thống dây dẫn” này bị hủy hoại theo nhiều cách:

• Tổn thương Mạch máu nhỏ: Đường huyết cao làm hỏng các mạch máu nhỏ có nhiệm vụ nuôi dưỡng sợi thần kinh. Khi thiếu oxy và dưỡng chất, thần kinh dần bị suy yếu và chết.
• Stress Oxy hóa và Viêm: Lượng glucose dư thừa kích hoạt sản xuất các gốc tự do, gây stress oxy hóa và viêm mạn tính tại chỗ, đẩy nhanh quá trình hủy hoại cấu trúc thần kinh.
• Tích tụ Chất độc: Glucose dư thừa được chuyển hóa thành sorbitol trong tế bào thần kinh. Sự tích tụ của chất này gây áp suất thẩm thấu, làm tổn thương trực tiếp tế bào và chức năng thần kinh.

Biến chứng thần kinh có thể ảnh hưởng đến nhiều bộ phận, nhưng thường gặp nhất là ở các chi dưới (chân) và hệ thống thần kinh tự chủ điều khiển nội tạng.

1. Bệnh thần kinh ngoại vi (Ảnh hưởng đến Chân và Tay)

Đây là thể phổ biến nhất. Các triệu chứng thường bắt đầu ở đầu ngón chân, sau đó lan dần lên. Người bệnh thường cảm thấy tê bì, châm chích như kiến bò hoặc đau rát, nóng bỏng dai dẳng, đặc biệt nặng hơn vào ban đêm. Điều nguy hiểm nhất là sự mất cảm giác bảo vệ: người bệnh không còn cảm nhận được nhiệt độ hay các vết thương, dị vật dưới chân. Sự mất cảm giác này là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến Loét bàn chân tiểu đường vì vết thương không được phát hiện và điều trị kịp thời.

2. Bệnh thần kinh tự chủ (Ảnh hưởng Nội tạng)

Khi hệ thần kinh điều khiển các cơ quan nội tạng bị tổn thương, người bệnh phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe:

• Rối loạn Tiêu hóa: Tổn thương này có thể gây ra Liệt dạ dày (dạ dày co bóp kém, thức ăn bị giữ lại lâu), dẫn đến đầy bụng, buồn nôn, và khiến việc kiểm soát đường huyết sau ăn cực kỳ khó khăn. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị táo bón hoặc tiêu chảy thất thường.
• Rối loạn Tim mạch: Thể này cực kỳ nguy hiểm vì nó làm giảm khả năng nhận biết các dấu hiệu cấp cứu, ví dụ như gây ra “Cơn đau tim thầm lặng” (không đau thắt ngực). Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị hạ huyết áp đột ngột khi đứng dậy (Hạ huyết áp tư thế), dẫn đến chóng mặt và ngất xỉu.
• Rối loạn Tiết niệu & Sinh dục: Bao gồm các vấn đề như bí tiểu, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát và rối loạn chức năng tình dục.

Khi không kiểm soát tốt đường huyết sẽ có thể dễ mắc biến chứng lên thần kinh

Biện pháp bảo vệ Hệ thần kinh cho người bệnh tiểu đường

Biến chứng thần kinh không thể chữa khỏi, nhưng hoàn toàn có thể được kiểm soát và làm chậm tiến trình. Chìa khóa duy nhất là sự kỷ luật và tuân thủ điều trị.

1. Kiểm soát Đường huyết Chặt chẽ

Kiểm soát đường huyết là cách bảo vệ hệ thần kinh tốt nhất, vì đường huyết cao chính là “sát thủ” của các dây thần kinh. Người bệnh cần duy trì chỉ số HbA1c dưới 7% (theo mục tiêu cá nhân) và theo dõi đường huyết thường xuyên, không để đường huyết tăng vọt hoặc dao động quá mức.

2. Chăm sóc Bàn chân 

Nếu đã có dấu hiệu mất cảm giác, việc chăm sóc bàn chân là bắt buộc hàng ngày. Bạn cần soi gương hoặc nhờ người thân kiểm tra kỹ lưỡng từng ngón chân, lòng bàn chân mỗi tối để tìm kiếm các vết thương, mẩn đỏ hay vết chai. Luôn rửa chân bằng nước ấm (kiểm tra nhiệt độ bằng tay) và lau khô kỹ lưỡng, đặc biệt là kẽ ngón chân, và tuyệt đối không đi chân đất (kể cả trong nhà) mà phải mang giày/dép chuyên dụng.

3. Kiểm soát Các yếu tố Nguy cơ Tổng thể

Bên cạnh đường huyết, các yếu tố khác cũng làm trầm trọng thêm tổn thương thần kinh. Cần duy trì huyết áp và chỉ số mỡ máu khỏe mạnh. Việc bổ sung các vitamin nhóm B (B1, B6, B12) theo chỉ định của bác sĩ cũng rất quan trọng để hỗ trợ tái tạo lớp bao myelin bảo vệ dây thần kinh. Đặc biệt, người bệnh cần tuyệt đối bỏ thuốc lá, vì thuốc lá làm co mạch, đẩy nhanh tốc độ hủy hoại mạch máu và thần kinh.